Laudacja Piotra Salwy dla Pawła Mościckiego (nagroda w kategorii „Książka roku: nauka” za esej Wyższa aktualność. Studia o współczesności Dantego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2022)

Niełatwo jest przedstawić w ciągu niewielu minut powody, które zadecydowały o wyróżnieniu książki zawierającej ponad pół tysiąca stron, zadrukowanych drobną czcionką, przemyślanych, „przetrawionych”, o dużym ładunku intelektualnym. Książki zawierającej i przywołującej rozważania na tematy fundamentalne dla człowieka myślącego próbującego ogarnąć swój czas. To zresztą właśnie czas – kategoria, którą prawie wszyscy posługujemy się na ogół intuicyjnie, przynajmniej w praktyce codzienności, nie próbując nawet zgłębić znaczeń i implikacji, jakie ma dla fizyków, astronomów czy projektantów GPS-ów – ma być tym kluczem, który spaja osobiste „wędrówki” autora po różnorodnych ścieżkach, niekiedy bezdrożach, współczesności. Banalne „tu i teraz” staje się punktem odniesienia do zgłębienia archeologii teraźniejszości, prób uchwycenia związku jednostkowej i ograniczonej egzystencji z najbardziej ogólnymi i podstawowymi parametrami otaczającego świata, jego „wyższej aktualności”. Paweł Mościcki wykorzystuje w tych rozważaniach rzadką i szeroką erudycję; pojawiają się w nich odniesienia do całej plejady myślicieli i artystów, większych i mniejszych, bardziej lub mniej znaczących, zdaniem autora, dla XX-wiecznej refleksji o świecie, traktowanej tu „liberalnie” i bez dogmatyzmu, wyrażanej w różny sposób – w tekstach filozoficznych, eseistyce, poezji, instalacjach artystycznych.

Te wszystkie niewątpliwe zalety nie prowadzą jeszcze do Nagrody Literackiej im. Leopolda Staffa, przyznawanej za wybitne osiągnięcia związane z kulturą włoską. Podkreślmy zatem, że przyznanie jej Pawłowi Mościckiemu wynika z faktu, iż jego uniwersalne i obejmujące szeroką perspektywę rozważania są nie tylko głęboko zakorzenione w tej tradycji włoskiej, która już dawno temu przekroczyła granice Italii, stając się „dziedzictwem światowym”, ale również z tą tradycją nie tracą nigdy kontaktu, nawiązując do niej stale, w różnych punktach i aspektach. „Wyższa aktualność”, którą eksploruje Mościcki, uwidacznia się bowiem wyjątkowo wyraźnie w tradycji Boskiej komedii Dantego, stale obecnej na kartach tej książki. Dante postrzega świat i jednostkę ludzką oraz stawia fundamentalne pytania wskazując na uniwersalne, ponadczasowe „parametry” rzeczywistości. Mogłoby się wydawać, że przywołana w podtytule „współczesność Dantego” jest tylko powierzchownym wyrazem hołdu dla wielkiego poety, składanym z okazji światowego Roku Dantego obchodzonego niedawno – dwa lata temu – i chwytem marketingowym. Tak nie jest. Dante żyje na kartach tej książki, zarówno w refleksji samego Mościckiego, jak i licznych twórców, do których się odwołuje. Współczesność Dantego pokazywano na wiele sposobów – od ilustracji Salvadora Dalì i filmy Petera Greenawaya po nowatorskie
przekłady i gry komputerowe – Mościcki uczynił to w sposób oryginalny i zasługujący na uznanie.